نظریه مَزلو،نظریه سلسله مراتب نیازها
آبراهام مزلو نظریه پرداز کلاسیک مدیریت است و هرم مزلو در مورد نیاز های اساسی انسان است. این نظریه جز نظریه های محتوای انگیزشی به شمار میرود. نظریه محتوایی چیستی رفتارهای برانگیخته را شرح میدهد و به طور عمده با آنچه درون فرد یا محیطش میگذرد و به رفتار فرد نیرو میبخشد سر و کار دارد. مزلو اولین بار مفهوم خود از سلسله مراتب نیازها را در مقاله ای به نام “نظریه ای از انگیزه انسانی” در سال ۱۹۴۳ منتشر کرد و بار بعد کتاب خود را با عنوان “انگیزه و شخصیت” معرفی کرد. در این سلسله مراتب نشان میدهد که افراد دارای انگیزه هستند که نیازهای اساسی زندگی خود را برآورده کنند قبل از آن که به نیاز های پیشرفته تر خود بپردازند.
هرم مَزلو، نیاز های انسان ها
در این نظریه، نیاز های انسان به شکل هرمی و در پنج طبقه قرار داده شده اند که به ترتیب عبارتند از:
- نیاز های زیستی یا فیزیکی، اولین نیازهای سلسله مراتب هستند و تا زمانی تا حدودی تامین شوند، روی رفتار فرد بیشترین تایر را دارند. نیازهای زیستی شامل؛ خوراک، پوشاک، مسکن و نیازهای اساسی که به بدن نیاز دارد. بیشترین سطح انگیزش در این نیازها وجود دارد و دیگر نیازها انگیزش کمی ایجاد میکنند.
- نیاز های امنیتی، رهایی از وحشت و تامین شدن از لحاظ جان و مال؛ به عبارت دیگر نیاز به حفاظت از خود در زمان حال و آینده.
- نیاز های اجتماعی، احساس محبت یا تعلق، انسان موجودی اجتماعی است و زمانی که نیازهای اجتماعی او اوج میگیرد برای روابط معنی دار با دیگران میکوشد.
- احترام، قبل از هر چیزی منظورمان احترام به خود است و سپس قدرت و منزلتی که توسط دیگران برای فرد حاصل میشود؛ در این حال اگر فرد نتواند نیاز احترام خود را از طریق افراد برآورد به رفتار خراب کارانه و نسنجیده متوسل میشود.
- خود شکوفایی و خود انگیزشی، به معنای شکوفا کردن تمام استعداد های آدمی. به گفته مزلو: آنچه انسان میتواند باشد، باید بشود.
سخن آخر
سلسله مراتب نیازهای مَزلو، یک نظریه انگیزشی است که شامل پنج لایه از نیاز های انسان است. در این هرم نیاز ها از سطح پایین به ترتیب قرار گرفته اند. بعدها به این طبقه بندی، طبقه دو نیاز دیگر نیز اضافه شد:
- دانش اندوزی و شناخت و درک پدیده ها
- نیاز به زیبایی و نظم
این نیاز ها قبل از نیاز به خود شکوفایی قرار میگیرند. میتوان نتیجه گرفت که ارضای این نیازها، در فرد انگیزه کار در سازمان نیز ایجاد خواهد شد.