فراشناخت و مزایای آن چیست؟
فراشناخت چیست؟
فراشناختی، به دانش فرد درباره نظام شناختی خود و چگونگی کنترل آن گفته میشود. پیشوند >>فرا<< به معنی ارتقا و بالا بردن است. فراشناخت، شناختی است به معنی فکرکردن درباره افکار خود، که فکر کردن میتواند درباره آنچه شخص میداند باشد، میتواند درباره حالت شناختی و احساسی فرد باشد. برای تمایز قائل شدن بین افکار فراشناختی و افکار دیگر، لازم است که منبع فراشناختی را بررسی کنیم. افکار فراشناختی از بیرون نشآت نمیگیرد و منبع آن به بازنمایی های ذهنی شخص از آن واقعیت مربوط میشود، که میتواند شامل آنچه باشد که شخص میداند، اینکه چطور کار میکند و احساسی که شخص درباره انجام آن تکلیف دارد.
مزایا
فراشناخت میتواند به درک بهتر، یادگیری بهتر، دستیابی به نتایج تحصیلی بهتر، یادگیری ریاضیات، توسعه خواندن و نوشتن، گرفتن تصمیمات آگاهانه و هوشمندانه در زندگی کمک کند. رشد آگاهی فراشناختی به دانش آموزان در استقلال و خود آموزی یاری میدهد تا بر یادگیری خود نظارت و کنترل داشته باشد و در رفع نواقص خود بکوشد.
در واقع با توسعه مهارت های فراشناختی، دانش آموز میتواند یادگیری خود را به گونه اثر بخش مدیریت کند.
برای زندگی اجتماعی نیز یادگیری فراشناخت دارای اهمیت زیادی است.
ابعاد فراشناخت
فراشناخت دارای دو بعد؛ دانش فراشناختی و تنظیم فراشناختیی است.
ـ دانش فراشناختی؛ به آنچه یادگیرندگان در مورد یادگیری شان میدانند اشاره میکند که عبارت است از:
- اطلاع از توانایی های شناختی خود. مانند؛ من در حل مسائل ریاضی و به یادآوری فرمول ها مشکل دارم.
- آگاهی از برخی تکلیف های خاص. مانند؛ درک مبحثی که قرار است مطالعه کنم، برایم دشوار است.
- آگاهی از راهبردهایی که میشناسد و زمان مناسب استفاده کردن از آن. مانند؛ خواندن مطالب باعث میشود معنای مطالب را به خوبی درک کنم.
ـ تنظیم فراشناختی؛ به آنچه یادگیرندگان در مورد آن انجام میدهند اشاره دارد و توصیف میکند چگونه یادگیرندگان بر فرآیندی شناختی خود نظارت و کنترل داشته باشد.
مراحل فراشناخت چیست؟
فراشناخت دارای سه مرحله به شرح ذیل است:
- برنامه ریزی؛ دانش آموز یاد می گیرد چگونگه به اهداف خود برسد وچگونه تصمیم بگیرد و چه راهبردهای را به کار ببرد.
- نظارت؛ دانش آموز در این مرحله طرح خودشان را اجرا میکنند و بررسی میکنند این طرح چه مقدار موفقیت آمیز بوده است و اگر موفقیت آمیز نباشد راهبرد دیگری استفاده میکند.
- ارزیابی؛ در این مرحله ارزیابی میکند راهبردهای به کار گرفته شده تا چه میزان آنها را به اهدافشان نزدیک میکند.