درمان افسردگی، استرس و اظطراب
فهرست
زندگی مدرن اقتضائات خاص خود را دارد. جهان امروزی شاید سریع‌تر از هر زمان دیگری در حال تغییر است. همچنین فشار رقابت که بین افراد در سنین مختلف روز به روز افزایش می‌یابد، شرایط را برای افراد جامعه به لحاظ ذهنی سخت‌تر هم می‌کند. همه این فشارها به ایجاد برخی از ناهنجاری‌های ذهنی و روانی می‌انجامند. البته واکنش همه افراد به این موضوعات یکسان نیست، برخی راحت‌تر و برخی پیچیده‌تر به شرایط محیطی پاسخ می‌دهند. اما در این نوشتار سعی داریم به 3 معضل اساسی و بسیار شایع در جوامع امروزی یعنی، افسردگی، اظطراب و وسواس و راه‌های درمان آنها بپردازیم.
افسردگی
بنا بر تعریف علمی افسردگی یک حالت خلقی شامل بی حوصلگی، گریز از فعالیت یا بی علاقگی و بی میلی است و می‌تواند بر روی افکار، رفتار، احساسات و خوشی و تندرستی یک فرد اثر بگذارد.
البته که افسردگی یکی از پیچیده‌ترین معضلات ذهنی و روانی است که جنبه‌ها و انواع بسیار متفاوتی دارد و بعضا با تصور عمومی بسیار متفاوت است. به منظور کسب اطلاعات دقیق‌تر در مورد افسردگی به شما پیشنهاد می‌کنیم مقاله افسردگی چیست را مطالعه بفرمایید.در آن مقاله به شکل گسترده و جزئی در مورد این اختلال بحث شده است.
ابتلا به افسردگی ریشه‌های مختلفی همچون ریشه‌های ژنتیکی، بیماری‌های جسمی، استفاده از الکل و مواد مخدر، داروهای پزشکی و … دارد.
درمان افسردگی
همانطور که گفته شد افسردگی یک مشکل روانشناختی بسیار پیچیده است که روش‌های درمانی مناسب نیز توسط روانشناس و روانپزشک متخصص و پس از مراحل تشخیصی انتخاب میشود. ولی به طور کلی 3 دسته درمان این معضل عبارتند از:
- رواندرمانی
- درمان مغناطیسی TMS
- درمان دارویی
هر یک از انواع این درمان‌ها کارکرد خاص خود را داشته و با توجه به شرایط بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
استرس
فشار روانی یا استرس (stress) هر فشار روانی است که در انسان ایجاد تنش کند. در واقع استرس زمانی ایجاد میشود که ما نتوانیم با فشارهای کوچک کنار بیاییم. استرس در افراد مختلف متفاوت است، ممکن است عاملی برای فردی ایجاد استرس کند ولی در فرد دیگر، به هیچ عنوان استرس‌زا نباشد.
هر چیزی می‌تواند جزو این فشار کوچک باشد مثلاً پول، کار، درس و ….
این روزها استرس و اظطراب نیز بسیار شایع است. در موارد شدید این اختلال به اصطلاح می‌تواند زندگی فرد را فلج کرده و از دستیابی به خواسته‌ها جلوگیری کند اما موارد متعادل‌تر آن نیز موجب کاهش رضایت از زندگی و بهره‌وری افراد میشود.
البته فراموش نکنید سطح معقول و قابل کنترلی از استرس در وجود همه ما بوده و حتی به عنوان بخشی از محرک انجام امور شاید تا حدودی نیز لازم باشد. اما مشکل از زمانی آغاز میشود که این میزان از سطح قابل کنترل خارج شود.
استرس معمولا تاثیرات مهمی بر رفتار فرد گذاشته و پیامدهایی مانند کم طاقتی و عصبانیت سریع ایجاد می‌کند. این تاثیرات حتی بر سلامت بدن شما نیز تاثیر گذار بوده و مشکلاتی مانند لکنت زبان و یا ریزش مو را ایجاد و یا تشدید می‌کنند.
درمان استرس
رفتار درمانی شناختی (CBT): متخصصین معمولا از این روش برای درمان افراد مبتلا به استرس و اظطراب شدید استفاده می‌کنند. این روش شامل معاینه توسط متخصص بهداشت روانی برای ایجاد راهکارهای موثر است.
ذهن آگاهی: این روش راهکارهای مدیریت و مقابله با استرس را به فرد آموزش می‌دهد. روش‌هایی مانند مدیتیشن و یا تنفس آرام بخشی از ذهن آگاهی هستند.
دارو درمانی: در این روش نیز معمولا از داروهای ضد افسردگی یا ضد تشنج استفاده میشود.
وسواس
بنا به تعریف علمی اختلال وسواس فکری-عملی، یا اختلال وسواسی-جبری یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط در مورد نظم و ترتیب و امور جزئی و همچنین کمال‌طلبی همراه است، تا حدی که به از دست دادن انعطاف‌پذیری، صراحت و کارایی می‌انجامد.
به زبان ساده‌تر وسواس اشتغال ذهنی فرد برای پرداختن به افکار و یا اعمال خاصی است که به شدت بر زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد. شناخته‌شده‌ترین و شایع‌ترین انواع وسواس عبارتند از: اختلال وسواس پاکیزگی و شستشو، اختلال کندن مو، اختلال خراشیدن پوست، اختلال بدریخت‌انگاری بدن و اختلال ذخیره سازی افراطی. بدیهی است هر یک از این اعمال تا چه حد می‌تواند زندگی فرد و حتی اطرافیان را دچار مشکل کند.
امروزه روانشناسان بر این عقیده‌اند که ریشه بیماری وسواس استرس و اظطراب است. در واقع اگر موفق به کنترل و مدیریت استرس خود نشویم علاوه بر مشکلاتی که خود این موضوع به همراه دارد امکان ابتلا به وسواس نیز در ما افزایش پیدا می‌کند.
انواع وسواس
به طور کلی وسواس به دو گونه وسواس فکری و عملی تقسیم میشود که در ادامه به توضیح هر یک خواهیم پرداخت:
وسواس فکری
وسواس فکری به افکار، تمایلات یا تصوراتی گفته میشود که به شکل مزاحم و ناخواسته در ذهن فرد ایجاد میشود و در اکثر مواقع ایجاد مزاحمت جدی می‌کند. همچنین فرد تلاش می‌کند این افکار را از راه‌های مختلف مانند نادیده‌گرفتن سرکوب کردن یا اشتغال به امور دیگر خنثی کند ولی موفق نمی‌شود.
واضح است که این افکار تکرار شونده با ایجاد مزاحمت برای فرد، توانایی تمرکز بر امور مهم‌تر مانند موضوعات شغلی یا تحصیلی را کاهش داده و همچنین احساس بسیار ناخوشایندی نیز در فرد ایجاد می‌کند.
گاهی اوقات با ترکیب این افکار وسواس گونه با افسردگی نیز مواجه هستیم. شرایطی که فرد گرفتار افکار تکرار شونده خود از مشکلات و شکست‌های زندگی میشود به طوری که به هیچ وجه قادر به کنار آمدن با موضوع نیست.
دلایل ابتلا به وسواس
به طور کلی دلایل زیر برای ابتلا به این اختلال شناخته شده است:
- تغییرات جسمی
- محیط
- کمبود سروتونین
- سابقه خانوادگی
- استرس و اظطراب
درمان وسواس
به طور کلی درمان وسواس نیز مانند بسیاری دیگر از اختلالات از دو طریق رواندرمانی و دارودرمانی (در موارد نیاز) تشکیل میشود. یکی از مرسوم‌ترین راه‌های مقابله با این مشکل رویارویی و جلوگیری از پاسخ نام دارد. در این روش فرد در مقابل شرایطی که او را به انجام رفتارهای وسواس گونه تحریک کرده ایستادگی می‌کند. به گفته پژوهشگران این ایستادگی در یک بازه زمانی 20 الی 90 دقیقه‌ای اتفاق می‌افتد و اگر فرد بتواند تا 90 دقیقه در مقابل افکار خود مقاومت کند بر بخش اعظمی از بیماری خود غلبه کرده است.
در درمان دارویی نیز از گروهی از داروها که اصطلاحا با عنوان مهار کننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) شناخته می‌شوند، استفاده میشود. این داروها میزان ترشح سروتونین را افزایش می‌دهند. این ماده در مغز افراد مبتلا به وسواس به میزان بسیار کمی ترشح میشود و یا میزان ترشح شده توسط عصب‌ها جذب می‌شوند.
درمان اختلالات افسردگی، استرس و وسواس
امروزه و با پیشرفت‌های گسترده‌ای که در زمینه‌های روانشناسی و روانپزشکی به وجود آمده برای اغلب مشکلات ذهنی و روانی درمان‌های موثری وجود دارد. این 3 اختلال مورد اشاره نیز از این قاعده مستثنی نیستند. فقط کافی است درمانگر مناسب را انتخاب کرده و با روش‌ها و دستورالعمل‌های او همراهی کنید.
فراموش نکنید که افسردگی، استرس و وسواس می‌توانند در ابتدا به شکل خفیفی بروز کنند اما با گذشت زمان و در صورت نادیده گرفته شدن و عدم مراجعه به روانشناس حادتر شده شرایط را برای زندگی شما سخت کنند. پس با جدی گرفتن این اختلالات خیلی سریع برای درمان آنها اقدام کنید.
